Í grýttum fjörum og klapparfjörum vex oft þang og þari. Við tölum um þangfjörur, en þang eru þörungar sem festa sig við steinana með festiflögum. Algengastir eru brúnþörungar en grænþörungar og rauðþörungar finnast þarna líka og þekkja má þá í sundur á litnum.
Brúnþörungarnir eru mest áberandi í fjörunni. Þangið setur mestan svip á fjöruna sjálfa og myndar gjarnan breiður. Þari vex neðst í fjörunum og á grunnsævi. Hann er stórgerður og myndar þaraskóga. Á stórstraumsfjöru sjást þeir víða standa upp úr sjónum.
Þörungarnir eru mjög fjölbreyttir að stærð og lögun. Þeir festa sig við undirlagið á mismunandi hátt, stundum með eins konar rætlingum eða flögu sem er lík sogskál í laginu. Svo eru til rauðþörungar sem mynda skorpu á steinunum.
Þörungar minna á plöntur en eru án eiginlegra róta, stönguls og blaða. Flestir þörungar lifa í vatni eða sjó. Þörungar framleiða sína næringu sjálfir með hjálp sólarljóssins líkt og plöntur (ljóstillífun).
Beltaskipting
Þari neðst og þang ofar
Þang, þari og aðrir þörungar raðast í fjöruna eftir tegundum. Röðin ræðst af:
a) hversu vel tegundin þolir þurrk og lága seltu þegar lágsjávað er og
b) því hvernig henni gengur í samkeppni við nágranna sem lifa aðeins neðar í fjörunni.
Þang setur mestan svip á fjöruna sjálfa og myndar gjarnan breiður.
Þari vex neðst í fjörunum og á grunnsævi. Hann er stórgerður.
Beltaskipting
EFST – næst landi
klapparþang og dvergaþang – fremur mjótt belti
klóþang og bóluþang – ráðandi í meginhluta fjörunnar
skúfaþang og sagþang – breitt belti
ýmsar tegundir rauðþörunga og blöðkulaga grænþörunga
þari
NEÐST – nánast úti í sjó
Rannsakið og skoðið þang og þara:
- Ólíkar tegundir.
- Beltaskiptingu.
- Hvernig blöðrurnar virka. (Fara með sýnishorn í fjörupoll, sjóbúr eða bara baðkarið!)
- Byggingu þara.
- Hver finnur stærsta þarann?
Mmm, alltaf góð lykt í fjörunni.
Gaman er að þekkja helstu tegundir.
Fjörugrös eru ýmist græn eða rauð.
KENNARAR / FULLORÐNIR
Beltaskipting
Þang og þari vex í grýttum fjörum enda verður undirlagið að vera stöðugt (ekki á hreyfingu) til að þörungar nái að vaxa.
Þannig er beltaskiptingu lýst í bókinni Fjörulíf:
Ofarlega í fjörunni myndar klapparþang fremur mjótt belti. Á vestanverðu landinu er sums staðar talsvert af dvergaþangi í klapparþangsbeltinu svo og rétt ofan við það […].
Fyrir neðan þessar tegundir taka svo við klóþang og bóluþang sem oft eru ráðandi tegundir um meginhluta fjörunnar, og síðan skúfaþang sem oft myndar breitt belti um neðri hluta fjörunnar. Á Suðvesturlandi vex tíðum talsvert af sagþangi með skúfaþanginu.
Neðan við þetta belti eru ýmsar rauðþörungategundir áberandi ásamt blöðkulaga grænþörungum. (bls. 14)
Agnar Ingólfsson, Hrefna Sigurjónsdóttir, Karl Gunnarsson og Eggert Pétursson. 1986. Fjörulíf. Reykjavík, Ferðafélag Íslands
Lykt
Lyktin í fjörunni og við sjóinn sem stundum er mjög áberandi, einkum í þangfjörum, er af rotnandi þangi. Lífmassi þangsins getur verið mjög mikill.