Allt er frá náttúrunni komið
Stundum er sagt að við höfum Jörðina að láni frá komandi kynslóðum. Þegar eitthvað er fengið að láni ber að skila því í sama ástandi, ef ekki betra.
Frá náttúrunni fáum við ALLT, til dæmis mat og efni í föt og hús. Stundum er það sem við fáum frá náttúrunni notað nánast beint, svo sem fiskur til að borða. Annað þarf að fara í gegnum langan vinnsluferil og má þar til dæmis nefna plastílát úr jarðolíu eða snjallsíma sem er tækniundur úr sjaldgæfum hráefnum.
Auðlindir
Við tölum um það sem við nýtum í og úr náttúrunni sem náttúruauðlindir.
Sumar auðlindirnar eru takmarkaðar og geta því klárast (d. málmar og fallegt hraun sem hverfur undir nýbyggingu). Aðrar auðlindir eru endurnýjanlegar og þær má nota út í hið óendanlega EF farið er varlega.
Gæta verður þess að taka ekki meira af endurnýjanlegu auðlindunum en sem nemur vexti þeirra því þá taka þær að minnka (d. fiskur í sjó, skógar og beitarland).
Svo eru til auðlindir sem eru þannig að þær breytast ekkert þótt við nýtum þær eða njótum (d. náttúrufegurð, bein sólarorka).
"There is no PLANet B!"
-
Veltið fyrir ykkur hlutunum í kringum ykkur. Úr hverju eru þeir?
-
Nefnið dæmi um endurnýjanlegar auðlindir. Oftast tengjast þær hringrásum og vexti, einhvers konar viðhaldi, landbúnaði, ræktun, beislun eða vernd.
-
Nefnið fleiri dæmi um auðlindir sem eru takmarkaðar.
Úr hverju voru nýju fötin keisarans?!
Þótt ekki sé hægt að endurnýja takmarkaðar auðlindir má stundum endurnýta það sem frá þeim er komið. Það á til dæmis við um hráefni í tölvum og í rafgeymum rafbíla.
Ef við sóum eða spillum náttúrunni verða möguleikar fólks til að njóta náttúrugæða minni í framtíðinni. Sömuleiðis breytir maðurinn lífslíkum annarra lífvera á Jörðinni.
KENNARAR / FULLORÐNIR
SJÁLFBÆRNI – Rit um grunnþætti menntunar – á bls. 34 er talað um mismunandi auðlindir.
Þegar nemendur velta fyrir sér hlutunum í kringum sig og úr hverju þeir eru gætu þeir hugsanlega sett á þá merkimiða.