Trjárækt í Kópavogi

Í Kópavogi eru almennt góð skilyrði til að rækta tré.

Kópavogsháls veitir skjól fyrir köldum norðanvindum. Í suðurhlíðum hans verður hlýtt á sólríkum dögum. Aftur á móti snúa hlíðarnar á móti hafáttinni og það sést á sumum trjánna. Norðurhlíðarnar eru í skjóli fyrir hafáttum.

Stundum liggur vindstrengur eftir dalbotninum í Fossvogs- og Kópavogsdal. Þegar kemur hærra, t.d. á Vatnsendahæð, er oft næðingur og kaldara.

Í landi Kópavogs má víða sjá gamla skógarlundi. Margir þeirra voru ræktaðir í kringum sumarbústaði sem nú eru horfnir.

Í Kópavogi vaxa tré af ýmsum gerðum.

Slæmt fyrir tré

Þar sem meðalhiti í júlí er undir 10°C vaxa tré illa.

Á sumum stöðum t.d. í dældum og dölum er meiri hætta á næturfrostum en annars staðar. Næturfrost hefur slæm áhrif á tré í vexti.

Mikil selta við sjávarsíðuna getur haft slæm áhrif á trjágróður.

Trjástúdía I

  1. Veljið ykkur tré og skoðið það nákvæmlega. Hvað er það um það bil hátt. Hvernig er það í laginu? Hvernig eru laufin í laginu – eða barrið?  Er lykt af trénu? Finnið áferðina á berkinum. Sjáið þið trjákvoðu leka?
  2. Finnið lokaðan köngul sem dottið hefur af tré og takið hann inn í hús. Fylgist með honum.
  3. Verkefni bundin við mars til maí:
    Takið nokkrar afklipptar trjágreinar lauftrés inn í hús, setjið í blómavasa með vatni og fylgist vel með næstu dagana.
Langir skuggar trjáa - (SH).

Trjástúdía II

  1. Pælið í lögun laufblaða á ólíkum trjám. Skoðið þau nákvæmlega og fylgið eftir æðunum sem hríslast um. Berið saman áferðina ofan á og undir blaðinu. Skoðið líka litina ef komnir eru haustlitir.
  2. Athugið hvort þið finnið pöddur og skoðið þær.
  3. Ef þið eruð í skógi – skoðið þá umhverfið. Hvernig er umhorfs á skógarbotninum? Gæti birst úlfur? Hvaða dýr má búast við að sjá?
  4. Ef þið sjáið tré sem hefur rifnað upp með rótum ættuð þið að nota tækifærið og skoða ræturnar.

Sveppir

Lerkisveppir við lerkitré - (SH).

Sveppir eru oft áberandi í nágrenni við tré og algengt er að tína sveppi í skógi.

Á Íslandi vaxa nokkrar tegundir sveppa sem varhugavert er að borða og sumir eru beinlínis hættulegir. Óhætt er að borða pípusveppi sem vaxa hérlendis, en þeir einkennast af því að vera ekki með fanir heldur er neðra borðið eins og svampur. Pípusveppir eru þó ekki endilega allir sérstaklega góðir matsveppir.

Vandaður bæklingur um sveppi sem Náttúrufræðistofnun gaf út. Þarna má fræðast um ríki sveppa, lífstíl og veittar eru leiðbeiningar um sveppatínslu.

  1. Kannski getið þið tínt sveppi og búið til súpu eða haft þá ofan á pizzu – eða notað þá í aðra matargerð. Fáið einhvern fullorðinn í lið með ykkur.

  2. Skoðið vel byggingu sveppa og athugið vel neðra borð hattsins.

  3. Takið svepp, sem ekki er nýsprottinn, og athugið hvort þið finnið merki annarra lífvera á honum eða í honum.

Líkami svepps - (Náttúrufræðistofnun Íslands (ATM)).
>

KENNARAR / FULLORÐNIR

Hvar eru tré?

Mjög víða í Kópavogi má skoða trjágróður. Hér eru nokkrir staðir nefndir sérstaklega:

Fossvogsdalur (Asparlundur og næsta nágrenni, Hermannsskógur – skógræktin, Meltunga – trjásafn), Guðmundarlundur, Hlíðargarður, Kópavogsdalur (við Digraneskirkju), Lindaskógur (ofan við Lindaskóla), Magnúsarlundur, Ævintýraskógur Kópavogstúni.

Áferð
Til að finna áferð barkar má nota fingurgómana, leggja blað á stofninn og strjúka létt með vaxlit eða nota álpappír og þrísta honum að. Þriðja leiðin er ekki mjög umhverfisvæn….

Lykt
Lyktin af trjánum er kannski mest áberandi í röku veðri. Hægt er að taka laufblað og barrnálar til að kremja og þá gýs upp lykt.

Afklippur
Þegar trjágreinar í vasa fara að þrútna og lauf brýst út sjáum við að greinarnar eru sannarlega lifandi. Börn eru ekki vel meðvituð um líf trjánna þegar þau eru nakin að vetri.

Smádýr

Oft má sjá smádýr í trjánum. Á lauftrjám er algengt að sjá lirfur sem éta laufblöð, eða púpur í upprúlluðu laufi. Á barrtrjám eru líka lífverur og eru sumar hálfgerð meindýr eins og til dæmis sitkalús á sitkagreni. Jarðvegsdýr eru gjarnan á neðsta hluta stofnsins.

Stækkunargler
Minnt á stækkunargler í trjástúdíum.

Rætur

Í miklu roki getur styrkur vinds orðið svo mikill að tré rifni upp með rótum. Það er ekki fögur sjón. Hún er þó áhugaverð að því leyti að tækifæri gefst til að skoða og gaumgæfa ræturnar. Mörgum kemur á óvart að trjárætur séu ekki meiri en raun ber vitni til dæmis undir háum trjám. Ræturnar vaxa eftir vatni og næringu og það er kannski ekki svo langt að fara. Þetta fer þó eftir tegundum trjáa og aðstæðum í umhverfinu. Stór hluti næringar í skóglendi kemur með rotnandi laufum á yfirborðinu. Í barrtrjáalundum verður jarðvegur súr vegna súrra eiginleika barrnálanna sem einnig leiða til þess að næringarefnin færast neðar í jarðveginn.

Fuglar í skógi
– sjá: Fossvogsdalur